Hoe wordt (over)gewicht bepaald?
Overgewicht ontwikkelt zich bijna altijd door te veel eten en te weinig bewegen. De ene persoon komt sneller aan dan de andere. Ook zie je dat sommige mensen niet afvallen, ook al eten ze minder en bewegen ze meer. Dit is complex. Je leest hier meer over de mogelijke oorzaken daarvan.
Er is een flink aantal factoren dat een rol speelt bij overgewicht.
- Zo is bijvoorbeeld in je DNA vastgelegd hoeveel energie je lichaam verbruikt, hoe je hongergevoel werkt en waar vetopslag op jouw lichaam plaatsvindt. Je herkent het aan de appel- en peervorm van een lichaam. Bij de appelvorm vindt voornamelijk vetopslag op de buikstreek plaats en bij de peervorm op de heupen en de billen.
- Het gevoel van verzadiging krijg je doordat een aantal hormonen een signaal aan de hersenen geven, via het darm- en vetweefsel. Deze hormonen kunnen uit balans zijn, bijvoorbeeld door stress of door het gebruik van medicatie met corticosteroïden. Dit kan als gevolg hebben dat je verzadigingsgevoel verstoord raakt en dat je onbedwingbare zin in iets lekkers krijgt.
- Ook kan je lichaam resistentie opbouwen tegen het verzadigingshormoon, waardoor je honger blijft houden en dus blijft eten, bewust of onbewust.
- Maar ook je brein werkt mee. Je merkt het als je bijvoorbeeld aan een lekker taartje dekt, of wanneer je er eentje ziet of ruikt. Als reactie hierop maakt je lichaam hongerhormonen aan, waardoor je trek in zoetigheid krijgt. Dit is echt trek in iets zoets en deze trek kan niet vervangen worden bijvoorbeeld een gezonde salade. Dan ben je natuurlijk geneigd om iets te nemen.
- Ook na het volgen van een crashdieet krijgen mensen vaak ernstige problemen met hun gewicht. In eerste instantie valt men flink en snel af, vanwege de lage hoeveelheid calorieën. Zodra gestopt wordt met het dieet, komt men snel weer aan. Als resultaat is het helaas geen uitzondering dat mensen uiteindelijk zelfs zwaarder werden dan vóór het crashdieet: het zogenaamde jojo-effect. Dat komt doordat de lichaamssignalen in de war zijn geraakt door het tekort aan calorieën in de dieetperiode, met als gevolg dat het lichaam als het ware op de energiezuinige stand is gaan staan. Het beetje energie dat geconsumeerd wordt, wordt door het lichaam vastgehouden, omdat er gewoonweg te weinig is. Het hongergevoel is toegenomen, het verzadigingsgevoel afgenomen en de verbranding is blijvend vertraagd. Daardoor neemt het lichaamsgewicht sneller toe dan daarvoor.
- Wat ook een rol kan spelen is in welke cultuur je leeft en welke gewoonten en opvattingen daarbij horen. Andere mensen hebben een grote invloed op ons eetpatroon. Zo eet je zelf bijvoorbeeld meer, als anderen dat ook doen. In een aantal culturen kan het weigeren van eten als een belediging worden opgevat of is het gebruikelijk om veel vet en suiker in het voedsel te verwerken, met als resultaat dat men meer (energie) eet dan nodig is.
- En wist je dat darmflora een heel belangrijke rol spelen? Darmflora communiceren rechtstreeks met ons brein en er worden stoffen in de darmen aangemaakt die de stofwisseling en de verzadiging reguleren. Mede daarom is het zo belangrijk om veel vezels en plantaardig voedsel te eten; zo voed je als het ware de goede darmbacteriën en kunnen ze groeien in aantal en goed hun werk doen.
- Ook slaaptekort kan van grote invloed zijn op je lichaamsgewicht en ervoor zorgen dat je niet (goed) kunt afvallen.
- En er zijn bepaalde medicijnen die gewicht verhogend werken.
- Tegenwoordig hoor je ook vaak over het zogenaamde ‘bruine vet’. Heb je dat voldoende en functioneert het goed, dan levert het je lichaam veel lichaamswarmte en verbrandt daarbij je witte vet.
- Tenslotte hebben mensen die stoppen met roken te maken met een tragere stofwisseling en komen ze daardoor in gewicht aan.
Dit zijn de belangrijkste factoren die meespelen bij het ontwikkelen van overgewicht en obesitas. Zo zie je, dat ieder persoon verschillend is en dat het moeilijk te bepalen is, waarom de ene persoon sneller in gewicht aankomt dan de andere.